Mechanisme voor civiele bescherming van de EU (UCPM)
Het algemene doel van het Mechanisme voor civiele bescherming van de EU (EU Civil Protection Mechanism, UCPM) is het versterken van de samenwerking tussen de lidstaten van de EU, zes deelnemende staten (Noord-Macedonië, IJsland, Noorwegen, Montenegro, Servië en Turkije) en het Verenigd Koninkrijk, op het gebied van civiele bescherming, met het oog op betere rampenpreventie, -paraatheid en -respons. Wanneer de omvang van een noodsituatie de responscapaciteit van een land overstijgt, kan dat land via het mechanisme om bijstand verzoeken. Dankzij dit mechanisme speelt de Europese Commissie een essentiële rol in het kader van de coördinatie van de reactie op rampen in Europa en elders.
Coördinatiecentrum voor respons in noodsituaties (ERCC)
Het Coördinatiecentrum voor respons in noodsituaties (Emergency Response Coordination Centre, ERCC) is het hart van het mechanisme voor civiele bescherming van de Europese Unie en coördineert de hulpverlening aan door rampen getroffen landen. Die kan bestaan uit het zenden van hulpgoederen, deskundigheid, civiele beschermingsteams en gespecialiseerde apparatuur. Het centrum zorgt ervoor dat de noodhulp snel ter plaatse is en treedt op als coördinatieplatform voor alle landen die actief zijn in het kader van het UCMP, het getroffen land en de deskundigen op het gebied van civiele bescherming en humanitaire hulp. Het centrum is 24/7 bereikbaar en kan op verzoek van nationale autoriteiten of een orgaan van de Verenigde Naties hulp verlenen aan elk land binnen of buiten de EU dat door een grote ramp wordt getroffen.
Europese reserve voor civiele bescherming (European Civil Protection Pool)
De Europese reserve voor civiele bescherming (vroeger Voluntary Pool) werd gecreëerd om de Europese samenwerking op het gebied van civiele bescherming te versterken en een snellere, beter gecoördineerde en efficiëntere Europese reactie mogelijk te maken wanneer een door de natuur of de mens veroorzaakte ramp plaatsvindt. Deze reserve verzamelt de middelen van de landen die actief zijn in het kader van het UCPM en klaarstaan om snel te worden ingezet in een getroffen zone. Het kan gaan om medische ploegen of reddingsploegen, experts, gespecialiseerd materieel of transportmiddelen. Zodra een ramp plaatsvindt en een verzoek om hulp via het Europees mechanisme voor civiele bescherming ontvangen wordt, kan de reserve worden ingezet om hulp te bieden.
België maakt deel uit van deze reserve. De Civiele Bescherming beschikt over de volgende modules, die gecertificeerd zijn door de EU of op het punt staan te worden gecertificeerd: High Capacity Pumping (HCP) en Flood Rescue Using Boats (FRUB).
RescEU
In maart 2019 heeft de EU alle onderdelen van haar catastroferisicobeheer versterkt door haar mechanisme voor civiele bescherming te upgraden. Het resultaat van dit proces is rescEU. RescEU heeft tot doel de bescherming van burgers tegen rampen en het beheer van de opkomende risico's te verbeteren. RescEU omvat een nieuwe capaciteitsreserve (de 'rescEU-reserve) die oorspronkelijk was samengesteld uit brandblusvliegtuigen en helikopters. RescEU zal zich echter niet beperken tot bosbranden, aangezien het mechanisme het ook mogelijk zou moeten maken om te reageren op andere bedreigingen, zoals medische noodgevallen of chemische, biologische, radiologische en nucleaire incidenten.